د طالبانو سره د اړیکو عادي کولو په اړه د ریچارد بنت خبرداری
ریچارد بنت، د ملګرو ملتونو ځانګړی راپورچي په افغانستان کې د بشري حقونو په اړه، په خپل وروستي راپور کې د ملګرو ملتونو د بشري حقونو شورا ته خبرداری ورکړی چې نړیواله ټولنه د طالبانو سره د اړیکو عادي کولو په لور روانه ده، پهداسې حال کې په دې هېواد د بشري حقونو وضعیت په پرله پسې توګه خرابېږي. هغه ټینګار وکړ چې هر ډول اقدام باید د بشري حقونو په برخه کې د ثابت پرمختګ سره تړلی وي.
بنت په خپل راپور کې د ښځو او نجونو پر ضد د “سیسټماتیک ظلم” یادونه وکړه او وویل چې طالبان د “امر به معروف او نهی عن المنکر” په څېر قوانینو سره بې سارې محدودیتونه وضع کړي دي. دا قوانین د شپږم ټولګي نه وروسته د نجونو د زده کړو پر بندیز، د ښځو لپاره د تعلیمي او درملنې موسسو تړل، او په سفرونو کې د محرم نارینه سره د ښځو ملګرتیا شامل دي. د هغه په وینا، دغه پالیسۍ نه یوازې د ښځو ورځنۍ ژوند سخت کړی دی، بلکې ښایي دا د “بشریت ضد جنایت” په توګه وڅېړل شي.
د ملګرو ملتونو راپورچي ټینګار وکړ چې طالبانو د مدني فضا سخت محدود کړې ده. خبریالان او د مدني ټولنې غړي د بې اساسه نیول کیدو او ځورونې سره مخ دي. قومي او مذهبي اقلیتونه هم د سیستماتیک تبعیض او د ځای څخه د ایستلو سره مخ دي. بنت زیاته کړه چې حتی د افغانستان پخواني دولتي کارکوونکي اوس هم د طالبانو د انتقام ګواښ لاندې دي.
بنت د اقتصادي ناورین، اقلیمي بدلونونو او د طالبانو سیاستونو د ګډې اغیزې په اړه خبرداری ورکړ او وویل چې د نړیوالو بشري مرستو کمښت، میلیونونه افغانان د لوږې او شدیدې فقر په خطر کې اچوي. هغه د مرستندویه موسسو د بودجې کمښت “لوی تېروتنه” وباله چې غیرنظاميانو ته مرګونې پایلې لري.
بنت د ځینو هېوادونو لخوا د طالبانو سره د اړیکو د عادي کولو پروسې پر وړاندې نیوکه وکړه او غوښتنه یې وکړه چې د بشري حقونو پر بنسټ یوه همغږې او اصولي ستراتیژي غوره شي. هغه ټینګار وکړ چې د طالبانو لخوا د بشري حقونو د سرغړونه لپاره د ځواب ویلو نشتوالی دغه ډله جراتمند کړې ده او د نړۍ د نورو سرکوبګرو رژیمونو لپاره یو خطرناک نمونه جوړه کړې ده.
هغه وویل: “په نړیواله کچه د قوي غبرګون ناکامي نه یوازې د افغانانو درد اوږدوي، بلکه نړیواله ثبات او د جنسیت برابرۍ لاسته راوړنې ته هم ګواښ دی.”
بنت په دې غونډه کې د نړیوالې ټولنې څخه وغوښتل چې د طالبانو پر ضد فشار ته دوام ورکړي او د افغانستان د مدني ټولنې ملاتړ وکړي، ترڅو د بحران پراختیا مخه ونیسي. هغه خبرداری ورکړ چې د بشري حقونو د ښه والي پرته د اړیکو عادي کول د افغانستان د ښځو او اقلیتونو پر ضد د بشري حقونو د سرغړونو توره تاریخ تکرار کړي.
دغه راپور د ملګرو ملتونو د بشري حقونو د شورا د پینځويشتمې غونډې په چوکاټ کې وړاندې شو. د افغانستان وضعیت د دې غونډې یو مهم محور دی چې په دې دوه ورځو کې به پرې بحث وشي.